In deze kadernota sorteren we voor op de Begroting 2022. De Begroting 2022 is de laatste begroting van onze bestuursperiode 2018-2022. In de Begroting 2022 willen we het Bestuursprogramma 2018-2022 volledig afronden. In het hoofdstuk Bestuursprogramma 2018-2022 geven we de stand van zaken. In dit hoofdstuk kunt u zien dat we dit jaar, met gepaste trots, het volledige programma kunnen afronden en de verwachtingen bij aanvang van de bestuursperiode naar onze inwoners kunnen waarmaken.
Zoals bekend zijn er op 16 maart 2022 gemeenteraadsverkiezingen. We vinden een goede overdracht naar een nieuw bestuur belangrijk. Het is onze intentie om een overdrachtsdocument te maken, zodat een "warme" overdracht naar een nieuw bestuur mogelijk is.
In de begroting 2021 hebben we u over de ambities over de komende twee jaren geïnformeerd. We hebben als college ambitie om meer te doen dan de uitvoering van de resterende onderdelen van het Bestuursprogramma. In het hoofdstuk Ambities hebben we uitgewerkt wat we de komende periode, tot de nieuwe bestuursperiode, graag willen doen. We willen expliciet de focus de komende periode leggen op:
- Wonen (met name Woningbouw)
- Duurzaamheid/Cittaslow
Ook willen we anticiperen op de nieuwe bestuursperiode door in de Begroting 2022 niet met nieuwe aanvullende ambities en speerpunten te komen. Dit vinden we namelijk ongepast, want enkele maanden na vaststelling van de Begroting 2022 zijn er gemeenteraadsverkiezingen. We willen daarbij niet zogenaamd "over ons eigen graf regeren".
Een onderdeel van de "warme" overdracht is dat de financiën van onze gemeente op orde zijn, zowel structureel als incidenteel. Uit beoordelingen van onze toezichthouder, provincie Drenthe, blijkt dat onze begroting structureel en ook reëel in evenwicht is. Oftewel de structurele lasten worden door structurele baten gedekt.
Dit was in de afgelopen bestuursperiode een forse opgave, omdat de middelen voor de decentralisaties van het sociaal domein ontoereikend waren.
Ook kunnen we melden dat voor het nieuwe bestuur incidentele middelen voor nieuw beleid beschikbaar zijn. We hebben de mogelijkheid incidentele middelen aan de VAR te onttrekken.
Tot slot willen we in de overdracht ook een aantal risico's en aandachtspunten voor deze en de komende bestuursperiode met u delen:
1. Herziening Gemeentefonds;
2. Corona;
3. Vervangingsinvestering en/of grote renovaties.
1. Herziening gemeentefonds
In de Kadernota 2021 en Begroting 2021 bent u over de herziening van het
Gemeentefonds geïnformeerd. De herziening is al een tweetal keren uitgesteld en gaat op
zijn vroegst in, als het doorgaat, in 2023. Voor deze Kadernota 2022 en ook voor de
Begroting 2022 heeft de herziening geen financieel effect.
De mogelijke financiële effecten kunnen vanaf 2023 fors zijn en kunnen zowel positief als negatief zijn. Op dit moment kunnen we u inhoudelijk geen informatie over het mogelijke financiële effect geven. Er komt op korte termijn een nieuwe berekening op basis van de cijfers van 2019 en daarna volgt een voorlopige, nieuwe concept herziening. De adviesvraag ligt nog steeds voor aan de Raad voor Openbaar Bestuur (ROB), die vervolgvragen heeft gesteld en meer tijd heeft gevraagd. Daarna volgt een consultatie van de VNG. Het is de verwachting dat een nieuwe regering in het najaar een besluit neemt. We houden uw raad graag op de hoogte via de overleggroep financiën.
2. Corona
In de jaarrekening 2020 hebben we u over de gevolgen van corona voor het jaar 2020 geïnformeerd. 2020 en ook 2021 zijn bijzondere jaren en lopen anders dan voorgaande jaren. Als gevolg van corona hebben we op diverse taken hogere lasten en op andere taken ook minder opbrengsten. Gelukkig hebben we als gemeente voor veel beleidsonderdelen financiële compensatie van het Rijk ontvangen. De compensatie van 2020 is voor een groot deel vooruit ontvangen en de kosten worden grotendeels in 2021 gemaakt. In de jaarrekening 2020 is dan ook voorgesteld om een afzonderlijke reserve corona in te stellen en de restant budgetten 2020 voor corona te reserveren. Het is de verwachting dat deze middelen, samen met de steunpakketten 2021, voldoende zijn om de financiële gevolgen van corona in 2021 te compenseren. Het is op dit moment niet duidelijk of en zo ja, welke effecten corona op het begrotingsjaar 2022 heeft. Bij het samenstellen van de Begroting 2022 gaan we zowel de eventuele incidentele als de structurele financiële effecten van corona beoordelen.
3. Vervangingsinvesteringen en/of grote renovaties
Onze huidige begrotingssystematiek is dat we voor de meeste vervangingsinvesteringen en / of grote renovaties geen middelen beschikbaar hebben. De huidige systematiek is dat we jaarlijks de financiële ruimte in beeld brengen en dan alle bestedingsvoorstellen integraal ten opzichte van elkaar afwegen. Dit betekent een afweging tussen diverse bestedingsvoorstellen en kunnen zowel vervangingsinvesteringen (bijvoorbeeld nieuwbouw Esdal) als nieuw beleid (Verkeersmaatregelen uit het GVVP) zijn. Deze systematiek is tot nu toe een bewuste keuze geweest. Op deze wijze worden alle voorstellen ten opzichte van elkaar integraal gewogen.
In de begrotingsvergadering van 5 november 2020 zijn vragen over de financiële ruimte voor toekomstige investeringen gesteld en werd de suggestie gedaan om een zogenaamd Meerjarenplan (10 jaar) op te stellen.
In de overleggroep van 8 februari 2021 is een eerste aanzet van het Meerjarenplan (10 jaar) besproken en in de overleggroep van 14 juni 2021 gaan we hierover verder in gesprek. In dit gesprek gaan we ook de huidige systematiek voor vervangingsinvesteringen en/of grote renovaties doornemen en alternatieve scenario's verkennen. In het hoofdstuk Onze portemonnee hebben we bij het onderdeel Financieel kader (van knop 1) enkele suggesties uitgewerkt.
Het is onze intentie om in de toekomst een meerjareninvesteringsplan samen te stellen. Het is ons duidelijk dat dit om forse investeringen gaat zoals voor de binnensport (bijvoorbeeld De Koel in Borger), buitensport en huisvesting onderwijs. Onze inschatting is, als wij dit allemaal willen, dat er investeringen van tientallen miljoenen euro's nodig zijn. We willen voor de begroting 2022 een eerste aanzet in beeld brengen. Het is onze suggestie dat dit meerjareninvesteringsplan als hulpmiddel kan dienen voor de verkiezingsprogramma's van de gemeenteraad van 2022 en uiteindelijk het nieuwe bestuursprogramma 2022-2026.
Het is ons volstrekt duidelijk dat de middelen beperkt zijn en dat er keuzes zullen moeten worden gemaakt. Hiervoor is visie nodig. Graag nodigen wij u uit om samen met ons de komende jaren hier vorm aan te geven.
In de begroting 2022 gaan we u over het proces en de inhoud (voor zover op dat moment bekend) nader informeren.